زنان بی سرپرست و بد سرپرست - بخش چهارم
عوامل مؤثر بر بروز مشکلات زنان
سرپرست خانوار - /فقـر/
از جمله حادترین مشکلات زنان سرپرست خانوار است. معمولاً خانوارهای با سرپرست زن از خانوارهای با دوسرپرسـت ( زن و مرد ) از نظر اقتصادی ضعیف تر هستند. این گونه خانواده ها با از دســت دادن مرد خانواده نان آور خود را از دست می دهند و گاه مجبور می شوند از دیگر وابستگان نیزسرپرستی کنند. در این گونه خانوارها زنان باید به تنهایی علاوه بر سرپرستی خانواده و کسب درآمد و مدیریت اقتصادی، مواظبت از بچه ها، کارهای خانه و بهبود شرایط زندگی اعضای خانوار را نیز بر عهده بگیرند.
در چنین شرایطی، از سویی وقت و انرژی کمتری برای انجام اموری چون تهیه کالاها و مواد غذایی ارزان تر یا تهیه برخی اقلام مورد نیاز خانواده در منزل دارند و از سوی دیگر نقش بازتولیدی زنان، آنان را مجبور به کار پاره وقت، انعطاف پذیر یا اشتغال خانگی می کند.
این شرایط زنان را از آموزش و کسب
مهارت باز داشته، موجب دریافت دستمزد کمتر نیز می شود. دشـــواری ترکیب شغل زن با
مراقبت ازخانواده موجب تمرکــــز فعالیت این زنان در بخش غیررسمی بــازارکارنیز می
شود.این عوامل و دیگر عوامل اجتماعی شرایط را برای فقر بیشتر زندگی خانوارهای با
سرپرست زن فراهم می کند.
منزوی شدن زنان سرپرست خانوار
پیامدهای فرهنگی ناشی از طلاق و در مواردی شرمساری از نوع شغل و همینطور گرفتاری های متعدد سبب می شود این زنان از روابط اجتماعی و ارتباط با دیگران پرهیز کنند. البته با توجه به مسوولیت چندگانه آنان در زندگی، وقتی برای برقراری ارتباط با دیگران برایشان باقی نمی ماند.
بیش از نیمی از زنان سرپرست خانوار
احساس ضعف و ناتوانی می کنند. این مشکل در جامعه شهری به ۸/۵۹ درصد می رسد.
ترس و نگرانی ازآینده مبهم و نامعلوم
نبود تضمین برای تأمین نیازهای زندگی
آتی از مهم ترین دغدغه های زنان سرپرست خانوار می باشد. در ۲/۶۰ درصد از زنان
سرپرست خانوار احساس اضطراب و نگرانی از آینده وجود دارد.
نداشتن شغل
مهم ترین دغدغه زنان سرپرست
خانوارنداشتن شغل مناسب و نبودتأمین اجتماعی لازم است.
به طوری که ۸/۶۸ درصد زنان سرپرست خانوار
تحت پوشش نهادهای حمایتی،با هیچ حرفه ای که امکان دستیابی به شغلی با حداقل در آمد
را برای آنان فراهم کند آشنا نیستند.
ناکافی بودن حمایت های مالی و معنوی
دولت
این امر سبب شده تا زنان در بخش خصوصی
و غیررسمی از جمله انجمن های خیریه امرار معاش کنند. علیرغم تلاش های سازمان
بهزیستی در جهت بهبود کیفیت خدمات رسانی به زنان سرپرست خانوار و زنان خودسرپرست
همچنان مشکلات معیشتی در این خانواده ها مشاهده می شود.
محدودیت خدمات بیمه ای و نبود تأمین
اجتماعی کافی جهت تمامی زنان سرپرست خانوار
اگر چه با تصمیمات اتخاذ شده قدم های موثری در رفع مشکلات زنان برداشته شده است اما هنوز تا رسیدن به شرایط مطلوب راه درازی باقی مانده و زنان بسیاری همچنان نیازمند حمایتی قانونی و دولتی هستند.
البته برخی مسائل سبب کم شماری زنان
سرپرست خانوار گردیده است، به عنوان مثال در برخی خانواده ها سرپرست مرد، به صورت
غیر فعال می باشد و بدون درآمد و عملاً خانواده توسط زن تأمین می شود ولی در
سرشماری این خانواده، مرد سرپرست معرفی نه زن یا در برخی خانواده ها وجود مرد
معتاد یا بزهکار که عملاً هم نقش سرپرست خانواده و تأمین معاش از او سلب می گردد
علاوه بر هزینه های گزاف صرف اعتیاد و...، امرار معاش و هزینه مخارج زندگی به عهده
زن می باشد ولی او به عنوان سرپرست محسوب نمی شود و یا در مورد مهاجرت و اقامت
غیرقانونی مردان افغانی در ایران، به دلیل قرارداشتن این افراد در معرض دستگیری و
اخراج، اساساً حضورشان در خانواده مقطعی است و اغلب فشارهای اقتصادی و مالی بردوش
زنان خانواده هایشان قرار دارد.
مورد دیگر مربوط به زنانی می شود که
بر اثر طلاق یا فوت همسر، سرپرست خانواده را از دست می دهند و گاه به منزل پدری
بازگشته و تحت حمایت پدر قرار می گیرند. این مساله سبب می شود مفهوم سرپرست خانوار
در مورد آنها صدق نکند.
مهوش خوش نیت کارشناس امور اجتماعی و آسیب ها می گوید: در طی سال های اخیر توجه ویژه ای به زنان سرپرست خانوار شده است که باعث شده بسیاری از معضلاتی که آنها با آن مواجه بودند حل شوند.
همچنین نگاه جامعه و نگرش های مردم هم خیلی بهتر شده و از بار فشارهایی که این زنان تحمل می کردند کاسته شده است.» وی ادامه می دهد:« در گذشته زنان در صورتی که زن سرپرست خانوار می شدند اقدام به ازدواج مجدد می کردند و این ازدواج ها آنها را عمدتاً با مشکلات دیگری مواجه می کرد چرا که عجول بودن و فشار خانواده ها در این زمینه باعث بوجود آمدن شکاف جدیدی از جمله ازدواج های ناموفق و شتابزده می کرد.اما امروزه زنان توانمند تر شده اند و بسیاری از آنها به تنهایی بار مسوولیت را به دوش کشیده و سعی می کنند به اصطلاح گلیم خود و خانواده را از آب بیرون بکشند.»
این کارشناس معتقد است: بزرگترین نیازمندی این قشر تأمین مالی از طریق اشتغال به کار و تقویت روحی از طریق ارتباط با دوستان و اقوام می باشد و جامعه نباید به آنها نگاهی ترحم آمیز و بدبین داشته باشد. به نظر می رسد برای حمایت کردن اساسی جهت رسیدن به نتیجه مطلوب، دولت باید با پررنگ کردن نقش خود و اختصاص بودجه های مناسب جهت کار و اشتغال از یک طرف و مستمری ماهانه و بیمه کردن این افراد از طرف دیگر گامی بزرگ در جهت رفع این معضلات و مشکلات بردارد و این نکته را فراموش نکنیم که سالم سازی فضای زندگی این زنان و کمک به خودکفایی آنان باعث تربیت فرزندان آگاه آنان در جامعه خواهد شد.